‘Zo heel anders zijn we niet’

REGIO - Dit jaar is de Autismeweek van 30 maart tot en met 6 april. Het thema is ‘De kunst van het evenwicht’, want volgens de NVA, Nederlandse Vereniging voor Autisme, is het leven voor mensen met autisme vaak één grote evenwichtsoefening. Vaak kost het hen grote moeite om op alle levensgebieden, zoals onderwijs, werk, zorg en wonen, goed te blijven functioneren. Patricia van Geelen kreeg acht jaar geleden de diagnose autisme en ADD, en vertelt haar verhaal. 

Mensen met ASS-problematiek zijn helemaal niet zo anders dan mensen zonder volgens Patricia en dat wil ze graag laten zie. “Er wordt vaak gedacht dat autisme en een werkomgeving of gezin niet te combineren zijn. Maar we zijn juist duizendpoten. We kunnen meerdere dingen tegelijk of in hyperfocus werken. Het vraagt soms alleen kleine aanpassingen.”

Patricia hield het niet lang vol bij werkgevers, ze was een jobhopper. “Van kraamverzorgster, tot timmerman of secretaresse. Ik heb van alles geprobeerd. Maar als ik eenmaal was ingewerkt en het ‘trucje’ ergens kende, vond ik het al snel niets meer aan.” Inmiddels werkt ze al dertien jaar als inkoper bij dezelfde werkgever. En dat komt misschien juist doordat ze een diagnose kreeg. “Nadat ik in een zware depressie belandde, werd er uiteindelijk ADD en autisme geconstateerd. Achteraf ben ik daar heel blij mee. Je weet namelijk dat je intelligent genoeg bent om een opleiding te volgen of een baan te hebben, maar je krijgt het niet voor elkaar. Nu realiseer ik me veel meer waar ik tegen vecht, het geeft rust om het te weten.”

Patricia is na de diagnose open geweest naar haar omgeving en naar haar werkgever. “Ik had altijd het gevoel dat ik mijn best moest doen om ‘normaal’ te zijn, dat ik op mijn tenen moest lopen. Dan ga je fouten maken, je wordt moe en chagrijnig en daardoor krijg je juist het gevoel dat mensen je raar vinden. Omdat ik nu juist durfde te zeggen wat er aan de hand was, voelde ik me veel vrijer om mezelf te kunnen zijn.”

Volgens Patricia is het een vooroordeel dat werkgevers grote aanpassingen zouden moeten doen om iemand met autisme in dienst te nemen. “Ik denk zelfs dat veel werkgevers al één of twee mensen met ASS in hun teams hebben. Soms is het namelijk helemaal niet zo duidelijk.” Bij haar waren grote aanpassingen niet nodig, de grootste aanpassing deed ze namelijk zelf. Ze durft vaker te vragen of een collega nog even iets op de mail zet, omdat ze het anders vergeet. “Als je altijd controle wil houden, terwijl dat niet lukt, dan word je daar een naar mens van. Ik heb mezelf nu leren kennen en daardoor weet ik ook wanneer ik me uit moet spreken.”

De grootste verandering is dus dat Patricia zichzelf heeft geaccepteerd. “Ik vraag het nu gewoon als ik iets nodig heb, denk bijvoorbeeld aan een plek om me even goed te kunnen concentreren. Een kantoortuin is niet echt iets voor mij. Maar ik zie het totaal niet als een beperking dat ik autisme heb. Ik kan sommige aspecten juist heel goed gebruiken. Mijn baan is heel divers en ik kan veel projecten naar me toe trekken. Mijn hyperfocus kan ik dan juist heel goed inzetten.” Ook gesprekken met verkopers zijn bij Patricia heel efficiënt. “Verkopers willen vaak een heel mooi verhaal vertellen, ik wil gewoon weten wat het product is en wat het kost. Dat levert wel eens grappige gesprekken op.”

Omdat bij Patricia de lijn tussen overprikkeling en onderprikkeling dun is, heeft ze in overleg met haar werkgever besloten om in minder uren hetzelfde werk te blijven doen. “Dat betekent dat ik harder moet werken, het geeft dus meer uitdaging. Maar daarnaast heb ik ook meer tijd voor rust. Het werkt voor mij heel goed. Ruimte voor mezelf betekent in mijn geval dat er ook meer ruimte is voor anderen.” Daarnaast heeft ze in plaats van een vaste starttijd, nu een bepaald tijdsbestek waarin ze aan mag komen op haar werkplek. “Ik heb moeite met op tijd komen en begon daardoor vaak al heel slecht. Deze oplossing is voor mij fantastisch. Afspraken plan ik vaak pas na 10.00 uur, puur omdat ik geen ochtendmens ben, maar ook omdat ik overgevoelig ben voor parfum. Na 10.00 uur is die geur meestal een beetje uitgewerkt. Het is iets kleins, maar het helpt mij.”

Voor mensen met ASS en werkgevers heeft Patricia een paar tips. “Omarm de aspecten van autisme, je kunt ze namelijk heel goed gebruiken. Wees open naar elkaar, kleine dingen kunnen al heel erg helpen. Iemand heeft echt geen subsidie nodig om jou in dienst te nemen. In veel gevallen kunnen we gewoon volwaardig meedraaien in de maatschappij. Anderen kunnen ook wel eens niet zo ‘lekker’ communiceren. Er zijn genoeg situaties geweest waarin ik dacht: ‘En dan ben ik de autist?!’. Er heerst nog steeds een enorm taboe op autisme, maar zo heel anders zijn we eigenlijk helemaal niet.”